Laatste nieuws
Lid worden?
Wilt u lid worden van onze vereniging? Geef dan u gegevens door via onderstaande formulier:
Huize de Wiel
Het mede mogelijk maken van het restaureren van de monumentale unieke twee hallenboerderij “Huize De Wiel” uit 1711 zijnde een rijksmonument (Waaldijk 185/187 te Herwijnen).
De geschiedenis van een bijzondere boerderij.
Op 30 november 2004 werd officieel de restauratie van “Huize De Oude Wiel” gelegen aan de Waaldijk van het eeuwenoude dijkdorp Herwijnen in de Tielerwaard opgeleverd. In het jaar 850 werd de naam Herwijnen voor het eerst op perkament vastgelegd. In een oorkonde of giftbrief van 12 augustus 850 schenkt ene heer Balderik goederen en een vijftal boerderijen gelegen in het oord “Bomela” (Zaltbommel) aan de Sint- Maartenskerk ( de Domkerk) van Utrecht. Het waren niet alleen goederen uit Bomela die Balderik schonk, maar tegelijkertijd schonk hij ook bouwsels,”Manrus” (hoeven of boerderijen) gelegen in Hellouwa ( Hellouw) en Heriuuina ( Herwijnen). De waterkronieken van de West-Betuwe melden ons dat in het jaar 1635 een ijsdam in de Waal tussen Herwijnen en Vuren het water zo hoog opstuwde dat het over de dijken liep. Een dijkdoorbraak en grote overstromingen waren op 22 februari het gevolg.
Verschillende huize en boerderijen die behoorde bij “Het Slot Den Engelenburg” gelegen tussen de wegen Kartuizersdam en Hollesteeg (Katerdam en Schoutensteeg) werden door het kolkende water verwoest. In die dagen ontstond er een zeer grote, diepe wiel, later “De oude Wiel” genaamd. De achttiende eeuw begon Herwijnen met nieuwe beleningen van de Engelenburg en Frissestein. Ernst Jacob Baron Petersen droeg op 17 mei 1700 de Engelenburg op aan Frederik Adolf, regerend graaf Van der Lippe. Nadat laatstgenoemde daarmee beleend werd, droeg hij Engelenburg op zijn beurt op aan Adriaan Bout een koopman uit Amsterdam. Deze Adriaan Bout wist ook de heerlijke rechten in Herwijnen te verwerven. Hij kocht deze, samen met de heerlijkheden Hellouw en Haaften. Dit was voor het eerst sinds de Middeleeuwen dat de heerlijkheid Herwijnen niet aan de eigenaar van Frissestein behoorde maar aan de heren van Engelenburg. De nieuwe heer van Herwijnen woonde dan ook in die tijd op de Engelenburg. Adriaan Bout was van 1700 tot 1723 heer van Herwijnen. In die periode, namelijk in 1711 werd aan de zuidzijde van een door de overstroming van 1635 ontstane diepe wiel een twee hallen boerderij ( “Huize De Wiel” ) gebouwd waarin twee huismannen ( boeren) in opdracht van de heer van Herwijnen het boerenbedrijf uitoefende. Aan de hand van een haardsteen met het jaartal 1711 kon de juiste datering van de inmiddels monumentale boerderij worden vastgesteld. Tot in de jaren negentig van de vorige eeuw, 279 jaar lang, deed de boerderij dienst waarvoor hij bedoeld was. Doordat er bij de bewoners van de boerderij de laatste honderd jaar geen behoefte bestond aan modernisering van het pand is het een lange tijd in zijn oorspronkelijke originele staat bewaard gebleven. De moestuin, die in die dagen zo belangrijk was voor de dagelijkse groenten en fruit, wordt tot op heden nog steeds gebruikt als moestuin en is, zoals het toen gebruikelijk was bij grotere landhuizen en boerderijen, ommuurd en afgedekt met een ezelsrug. Het interieur van de tweehallen boerderij is op enkele details na nog in de oorspronkelijke staat en is gedeeltelijk onderkeldert met booggewelven.. Het pand kreeg een beschermde status en werd zodanig aangemerkt als zijnde een Rijksmonument. Het links gelegen woongedeelten werd onbewoonbaar. Daarentegen werd in 1987 / 1988 het exterieur van het rechts gelegen woongedeelte dat bewoond werd en nu in 2004 nog bewoond wordt door de heer W. de Jongh gerestaureerd. In 1989 ondernam men serieuze stappen om het onbewoonde gedeelte van de boerderij te restaureren. De financiële mogelijkheden, goede begeleiding en miscommunicatie tussen de verschillende instanties waren er debet aan dat het onbewoonde gedeelte van het pand gedoemd was te verpauperen. Het pand werd afgesloten van water en elektra. Onderhoud werd niet meer uitgevoerd, verzekeringen stopgezet. Tien jaar lang stond een gedeelte van een Rijksmonument er in deplorabele toestand bij. De historische vereniging “Den Ouden Dijk” nam in 1997 het initiatief om het eeuwenoude pand dat uniek is in zijn vormgeving te behouden voor het nageslacht. Een Stappenplan werd gemaakt, vele brieven werden verstuurd en gesprekken werden gevoerd. Architectenbureau “Walraad en van der Stoep” werd ingeschakeld om vervolgens in 1998 / 1999 samen met de historische vereniging een haalbaarheidsonderzoek uit te voeren. Elk detail van het pand werd op tekening gezet en het geen men vreesde werd werkelijkheid, de bovenverdieping stortte in. Een lange moeizame tijd van plussen en minnen volgden en op 15 december 1999 werd het haalbaarheidsonderzoek afgerond. Nu lag de moeilijke beslissing om over te gaan tot restauratie bij de eigenaar van het pand. Een periode van rust volgden totdat men in 2003 over ging tot restauratie van de eeuwenoude boerderij. De restauratie werd in 2004 op deskundige wijze uitgevoerd door Bouwcombinatie De Zeeuw BV .
Tijdens de oplevering leidden architect Jan-Willem Walraad de genodigde, waar onder het college van gemeente Lingewaal rond en vertelde enkele technische details. Onder het genot van een hapje en een drankje vertelde van Maaren, voorzitter van de plaatselijke historische verenigingen de geschiedenis van het pand en sprak de eigenaar W. de Jongh lovende woorden toe en overhandigde hem als blijk van waardering het boek Het Gelders Water van de auteur Aart Bijl.
HV Den Ouden Dijk
Overige
Projecten
Onze vereniging
De historische vereniging "Den Ouden Dijk" te Herwijnen werd op 28 juni 1996 opgericht.
Meer weten
Adres
p/a Burg. Gaarlandstraat 19
4205 CA Gorinchem
06-24976105
IBAN: NL66RABO0366712314
